kijkje achter de luiken

 Het raakt me De pijn en De eenzaamheid De zin van Elke dag Wachten op de avond En dan wachten op de morgen Zuster, Wat heeft mijn leven Voor zin En deze zuster Heeft geen antwoord Alleen een knuffel Geen woorden Alleen een hand in zijn hand Even later Als er mooie herinneringen  Verteld worden en Ik daarna weer verder ga Is de groet een beetje anders Zuster, bedankt Voor het naast me staan... Het raakt me...

 De geur van speculaas drijft door de woonkamer Lekker ruikt dat zuster! Gedachten aan vroeger komen boven, aan sinterklaasfeest en speculaaspoppen. Warme chocolademelk en boterletters. Marsepeinen varkens in de etalage van de bakker. En de kinderen die met hun neus tegen de ruit staan de kijken. De intocht van de sint en de pieten. Drukte langs d ekade. Je schoen bij de kachel. Wat ik dan leuk vind, is de glimlach op de gezichten van de mensen, die de herinneringen ophalen. Weer even genieten van de sfeer van toen.  Wat zijn fijne herinneringen een schat!

 Wat een verschil maakt het krijgen van bezoek voor dr bewoners! Door de corona en alles wat erbij komt kijken, is er heel wat veranderd. Werken met mondkapjes op, het kan. Maar je mist een stukje gezichtsuitdrukking, wat zo belangrijk is voor de communicatie. Bezoek minderen, het kan. Maar je mist contact met de mensen die je lief zijn, die je kennen van vroeger. Die herinneringen delen.  Minder mensen over de vloer, minder prikkels, minder activiteiten. Dat is lastig. Zeker als je jezelf moeilijk meer kunt vermaken. Passiviteit en eenzaamheid liggen op de loer. Zorg leveren, het kan.. maar het vraagt wel wat creativiteit en extra alertheid.  En natuurlijk dat doen we met liefde. Maar makkelijk, nee dat is het nu niet... Voor de bewoners niet, voor het personeel ook niet.

 Doe niet zo raar joh! Waarom doe je dit? We gaan wassen, kijk maar, de washand en handdoek hangen klaar. Het water is warm. Kom maar, dan help ik u met uw hemd. Nee! Doe niet zo raar! Waarom kleed je me uit? Terwijl ik bij mezelf bedenk, dat deze mw gewoon gelijk heeft, (want waarom zou je je laten uitkleden door een ander?) probeer ik ook iets te bedenken wat haar positief beinvloed. Wacht, mw houdt van mooie kleding. Als ik die laat zie  dan helpt dat misschien. Rustig stap ik achteruit en zeg: kijk eens, hier is uw blouse, zullen we die aandoen? Dan doen we de pyama uit. Niet al te vriendelijk wordt ik aangekeken, tot ze nog eens de blouse ziet en er een geïnteresseerde uitdrukking op haar gezicht komt. Langzaam neemt dr weerstand af in de armen en snel haal ik het hemd uit de handen. Nadat mw is aangekleed en netjes aan het ontbijt zit, krijg ik een knuffel; je ben een liefje hoor. Kijk, dat geeft weer energie.

Doet u mee een spelletje pim pam pet? Een voor een schuiven de mensen aan, bij de tafel. Kopje koffie erbij en denken maar. Een bloem met de R, dat is niet moeilijk: Roos Een auto met de T wordt ook bedacht. Wat leer je op school met de N, naaien, komt na even denken het antwoord. En zo gaat het verder. Naast het groepje actievelingen zit een mevrouw met haar ogen dicht. Mw is dementerend en zegt niet vaak wat. Spelletjes laat ze meestal aan zich voorbij gaan. Zo ook deze keer. Totdat: Een dier met de E. En met een schalkse blik komt er vanuit de luie stoel antwoord; Ezel!

Zuster Ik kan niet meer Zuster Alles doet zeer Maar wat er zeer doet Kan ze niet vertellen Een algeheel gevoel Van onbehagen  Alleen te vertalen in Zuster, het doet zeer Zoeken Naar verlichting  Naar oorzaak Naar medicatie Zoeken Naar hulp Soms in klein dingen Afleiding De zon in je gezicht Soms in muziek Die je hart wat verlicht Soms moet het anders Onderzoek Medicijnen Aandacht Tijd Soms rest slecht Onvervuld verlangen Spijt Omzien in pijn Zuster dat doet  Zo n pijn

Er zijn soms situaties die zo snel gaan Dat je het gevoel hebt, Dat je achter de feiten aanrent. Adembenemend Voor mij als zorgverlener Maar nog veel meer voor de persoon die het overkomt. Plotseling niet meer kunnen lopen en alle kracht kwijt zijn, Plotseling aan bed gekluisterd Plotseling Raar woord, eigenlijk. En raar voelt zo een situatie. Surrealistisch Overkomt me dit? Hoe ga ik ermee om Piekeren? Tobben? Waar komt het van en blijft het zo? De schouders eronder Maar waaronder? En elke keer blijf je hetzelfde gedachtenkringetje draaien En weer En weer Als ik met de bewoner erover praat, voel ik dat er zoveel zit, aan angst, twijfel en vragen. Ik ga even zitten en zwijg. En dan komt de stroom.. En ik heb geen woorden. Alleen maar oren...

zuster, ik heb pijn pijn in mijn hoofd been buik zuster, ik ben moe moe in mijn hoofd been buik zuster, ik denk denk dat ik er niet meer toe doe altijd pijn altijd moe altijd alleen zuster, toe help me toch. Pijn in mijn Lichaam en Ziel Er is geen Medicijn voor Of tegen Deze pijn Of het moet wat Aandacht Kunnen zijn

dag lieverd... zachtjes strelen haar vingers de telefoon. Video-bellen... de mevrouw die we vaak niet begrijpen, als ze praat, die geen verhaal meer kan vertellen, geniet van het beeldbellen. en ineens verstaan we wel wat ze zegt: Dag lieverd... Aan de andere kant van het scherm wordt er genoten. gekoesterd, deze kleine blijk van herkenning en liefde. Ja, het is lastig, geen contact Ja, er is meer onrust op de afdeling, Ja, er moeten vervelende besluiten genomen worden, geen bezoek, geen uitjes, geen... Maar was is het fijn dat we wel kunnen video-bellen. wel contact kunnen hebben op deze manier.

Vroeg in de ochtend rijd ik naar mn werk. Oranje kleurt de lucht en de vogels zingen. Als ik aankom schijnt de zon. Alles loopt uit, dikke knoppen, frisgroene blaadjes, bloesem... Ik ben er... De voordeur open en de werkdag kan beginnen. Mijn collega's druppelen binnen. Heel even bijpraten.. hoe is het met jou?  Wat een rare tijd zo, met dat virus. Wat gaan we vandaag doen?  Let op de maatregelen, afstand, handen wassen. Ach, we hoeven het niet meer te zeggen... we wassen de huid van onze handen. De zorg voor de bewoners verloopt rustig, na de koffie spelen we een spel: vragen over allerlei onderwerpen: even de hersenen trainen. Gelukkig is niemand ziek! Zo kabbelt de dag door. Soms lijkt het een gewone dag, maar dan wordt er een kaartje bezorgd van familie: die kunnen nu niet komen... Een bos bloemen...we missen je! En dan de berichten in de krant: Zoveel zieken, zoveel gestorven. Die gewone dag is toch geen gewone dag. Maar we hebb...

Even Geen bezoek Even  Geen uitjes Even  Geen kapper Of fysio of pedicure  Even? Verwarring  Angst Onbegrip Eenzaamheid Sijpelen binnen Met de zonnestralen En de regendruppels  Hoe lang? Waarom? Kwetsbaar  Oud Ziek Alleen En nu is er geen Geruststelling  Want wie weet  Hoe het verder gaat Wie weet  Of je gezond blijft Wie weet...

Goedemorgen! Met een schittering in de ogen en een brede lach, kijkt mevrouw mij aan. Wat een mooi weer he! Terwijl ik de gordijnen wat open doe, om wat daglicht binnen te laten, plenst de regen tegen de ruiten. Met een grapje zeg ik: mooie regen in elk geval vandaag! De mevrouw kijkt me aan en zegt: maar vind je dat niet mooi? Dat is jammer voor je! Kort erna, als ze gewassen en aangekleed is, zit ze zichtbaar vermoeid in de stoel. Ogen dicht, helemaal in de eigen wereld. Tot er ineens een (echte) zonnestraal binnenvalt. Ze kijkt me aan; zie je wel dat het mooi weer is, zuster! Diep dement, maar toch aanwezig.

‘Zuster, ik ben moe, zo intens moe.’ Het is midden op de dag, als ik even binnenloop bij deze meneer. In de woonkamer zie ik niemand, dus loop ik verder. In de slaapkamer tref ik meneer aan, liggend op bed. Hij slaapt niet, voorzichtig ga ik op de rand van het bed zitten. Ja, kom maar even zitten, dat praat wat makkelijker... En zo komt het, dat ik stil zit te luisteren, terwijl hij praat. Over zijn zorgen, zijn vermoeidheid, de ziekte die steeds meer aanwezig is. Ik bied een luisterend oor, meer kan ik niet doen. Meer hoef ik ook niet te doen. Dezelfde dag heb ik nog een gesprek, met een andere persoon. Ook zij moet keer op keer inleveren. Door lichamelijke problemen en ook door de dingen die bij ouder worden gewoon lijken te horen: mensen uit je familiekring sterven, vrienden krijgen gezondsheidsproblemen of sterven. De wereld wordt kleiner en stiller. En toch gaat ze door, stelt ze zichzelf doelen: weer naar buiten kunnen dit voorjaar. Weer kunnen lopen zon...

Geen woorden  Voor het gemis Geen woorden Voor wat er is Geen betekenis Aan woorden Geen betekenis Aan taal Geen beeld  Bij wat ik zeg Geen beeld Bij het verhaal Alleen gevoel Van leuk en fijn Alleen gevoel Van angst en pijn Dementie Maakt zoveel stuk Dementie Is ongeluk

Het was een fijne dag, zuster! Welterusten! Na een dag met bezoek, een spelletje en samen zingen, kijkt deze bewoner met een goed gevoel terug. Ze gaat tevreden naar bed. Maar dat geldt niet altijd voor iedereen. Soms is het geen fijne dag in de beleving. Soms zorgt het ziekteproces voor somberheid, onrust, angst. Omdraaien van dag-en nachtritme. Waarom zou je naar bed gaan? Ik ga alleen thuis naar bed, hier niet! En weet mijn moeder wel dat ik hier ben? Soms kun je mensen geruststellen; alles is geregeld. Uw spullen hebben we hier, U mag hier slapen. Maar niet altijd werkt geruststelling. Zoeken naar wat de beste manier is om iemand naar bed te krijgen is een uitdaging in dat geval. Om lekker te slapen, moet je wel rustig zijn.. niet boos of bang. Een bekend muziekje, alvast wat lichten uit in de huiskamer, tot de muziek klaar is. Wat denkt u? Zou het niet lekker liggen in bed? Kom maar, dan gaan we omkleden. Samen lopen we naar de slaapkamer en help ik d...

Wie geeft me dat gevoel? Van warmte Van leven Van er toe doen Nu, voor even Wie laat me merken? Dat ik er mag zijn Met blijdschap  En verwardheid En in mijn pijn Wie laat me ervaren? Wat liefde Wat geborgenheid Zorgzaam en Tederheid Zuster, kijkt u  Naar de blik  In mijn ogen Zuster, luistert u Naar mijn lippen Die bewogen Zuster, ziet u Wat mijn hart Bedoelt?

Als woorden Ontbreken Betekenis Verdwijnt  Dan blijft er  Een leegte Als gebruik Van dingen Verdwijnt In het niet Dan blijft er Verdriet Als gevoel Voor decorum Opgelost is Dan blijft er  gemis Als gedachten Aan vroeger Weg zijn Gegaan Dan blijft er  een niets Wat maakt dan Je mens-zijn Je waarde  Voor jezelf Je gevoel  Maakt je  Mens